Halk arasında çoğu zaman "bebeğin kalçası yerine tam oturmamış", "kalça yuvası gevşek", "kalça kemiği yerine tam girmemiş" şeklinde ifade edilir. Bu nedenle yaşamın ilk ayları, kalça ekleminin sağlıklı gelişmesi açısından son derece kritiktir.
Batıgöz Sağlık Grubu Balçova Cerrahi Tıp Merkezi Tanısal Radyoloji Uzmanı Dr. Aresh Soudmand, erken fark edilen bir kalça displazisi tamamen düzeltilebilirken, geç teşhis edildiğinde ilerleyen yıllarda yürüme bozuklukları, ağrı, topallama ve erişkin yaşta kalça kireçlenmesine kadar uzanan ciddi sorunlara yol açabileceğinden bahsediyor.
Uzm. Dr. Aresh Soudmand, gelişimsel kalça displazisinin erken dönemde tespit edildiğinde tamamen düzeltilebildiğini, ancak geç tanının ilerleyen yıllarda yürüme bozuklukları, ağrı, topallama ve erişkin yaşta kalça kireçlenmesine kadar uzanan ciddi sonuçlar doğurabileceğini vurguluyor.
DKÇ'nin nedenleri arasında ise birçok etken yer alır. Anne karnındaki duruş şekli, bebeğin makat gelişi, ailede aynı hastalığın bulunması, ilk bebek olma durumu, doğumdan sonra bacakların sıkı kundaklanması ve kız bebek olması başlıca risk faktörleridir. Özellikle makat doğum, hem kalça gelişimi hem de eklem uyumu açısından en belirgin risklerden biridir.
Ancak hiçbir risk faktörü olmayan bebeklerde de bu problem görülebilir. Bu nedenle DKÇ sadece risk gruplarına ait bir durum olarak düşünülmemelidir; her bebekte mutlaka değerlendirilmesi gereken bir sağlık problemidir.
Aileler bebeklerinde herhangi bir ağrı, huzursuzluk, kıpırdanma azlığı gibi belirgin bir sorun görmeyebilir. Kalça çıkığı olan bebeklerin çoğunda ağrı olmaz. Doğal olarak aileler sorunu fark edemez. Bebek yürümeye başlayana kadar belirtiler çoğu zaman belirgin hale gelmez. Bu nedenle tanı için en güvenilir yol radyolojik değerlendirmedir.
Radyoloji uzmanları tarafından yapılan kalça ultrasonu, bu hastalığın erken teşhisinde altın standarttır. Ultrason hem güvenli hem de hızlı bir yöntemdir. Radyasyon içermez ve bebeğe hiçbir zarar vermez. Bu nedenle bütün bebeklerin yaşamın ilk haftaları ile ilk 1-2 ay içinde mutlaka kalça ultrasonu ile kontrol edilmesi gerekir.
Kalça eklemi anatomisi basit gibi görünse de gelişimsel olarak çok hassastır. Uyluk kemiğinin başı ile kalça yuvası arasındaki tam uyum, eklemin sağlıklı gelişmesi için şarttır. Bu uyum bozulduğunda eklem yüzeyleri tam karşı karşıya gelemez ve zamanla kalça yuvası daha da sığ hale gelir.
Yani çıkık ileri yaşta ortaya çıkmaz; aslında bebekken başlayan bu durum yıllar içinde kendini belli eder.
Ailelerin en sık yaptığı hatalardan biri sıkı kundaklamadır. Kundak yapılması kalçanın doğal duruşunu bozabilir ve çıkık riskini artırabilir. Bebeklerin bacaklarının serbestçe hareket edebileceği şekilde giydirilmesi, kalça sağlığı için çok önemlidir. Modern tıp artık sıkı kundaklamayı önerilmemektedir. Bunun yerine serbest hareketi destekleyen, doğal pozisyonu sağlayan yöntemler tercih edilmelidir.
Gelişimsel kalça displazisi toplumda sanıldığından daha yaygındır ve kız bebeklerde daha sık görülür. Her yüz bebekten birkaçında hafif düzeyde kalça gelişim bozukluğu görülebilir. Bu nedenle ailelerin "Bizim çocuğumuz sağlamdır" diyerek kontrolü aksatmaları doğru değildir. Çünkü DKÇ belirti vermeden ilerleyen bir hastalıktır ve büyük çoğunlukla ailelerin fark etme şansı yoktur. Bu yüzden rutin tarama büyük bir gerekliliktir.
Son yıllarda farkındalığın artması sayesinde birçok bebek erken dönemde tanı almakta ve kolayca tedavi edilmektedir. Ancak hala bazı bebekler gecikmiş tanı ile doktora başvurmaktadır. Bu bebeklerde tedavi süreci hem daha uzun hem daha zahmetli olabilir. Bazen alçı uygulamaları gerekebilir, bazen cerrahi girişimler gerekebilir. Yani erken tanı sadece bebek için değil, aile için de süreci çok daha kolay ve sorunsuz hale getirir.
Erken tanı konduğunda çoğu bebek sadece basit bir bandaj veya özel bir aparat olan Pavlik bandajı ile tamamen iyileşebilir. Bu bandaj, bebeğin bacaklarını doğal pozisyonda tutarak eklem uyumunu sağlar. Bebeğe herhangi bir ağrı vermez, hareketlerini engellemez ve gelişimsel açıdan güvenlidir.
Kalça çıkığı tedavisinde amaç eklem uyumunu sağlayarak kalça gelişimini normal seyrine döndürmektir. Erken tanı konduğunda bu tedavi oldukça basittir. Pavlik bandajı genellikle 2–3 ay içinde başarı sağlar. Bazı bebeklerde daha kısa sürede bile belirgin düzelme görülür. Ancak tedavi kararı mutlaka ortopedist tarafından verilir ve radyolojik takipler tedavinin gidişatını gösterir. Bandaj tedavisi ile sonuç alınamazsa daha ileri tedaviler gerekebilir, ancak bunlar erken dönemde oldukça nadir uygulanır. Bebek büyüdükçe tedavi daha zor ve daha uzun süreçli hale gelir. Bu yüzden erken teşhis sağlık açısından olduğu kadar tedavi kolaylığı açısından da önemlidir.
Sonuç olarak doğuştan kalça çıkığı, erken teşhis edildiğinde tamamen düzeltilebilen, geç kalındığında ise ciddi sorunlara yol açabilen önemli bir bebeklik çağı hastalığıdır. Doğumdan sonraki ilk 1–2 ay, kalça gelişiminin değerlendirilmesi için en ideal dönemdir. Radyoloji uzmanlarının yaptığı kalça ultrasonu hem güvenli hem hızlı hem de yüksek doğruluk oranına sahip bir incelemedir. Her bebeğin bu kontrolü zamanında yaptırması gerekir. Aileler kalça sağlığı konusunda bilinçli olmalı, sıkı kundaklamadan kaçınmalı ve doktor kontrollerini aksatmamalıdır. Unutulmamalıdır ki DKÇ geç kalındığında ciddi sorunlara yol açabilse de erken tanıyla tamamen çözülebilen bir hastalıktır. Erken fark edilen her olgu, ileride sağlıklı bir yaşamın anahtarıdır.